Garip Hareketi Bağlamında Sedat Veyis Örnek’in Şiirleri
(The Poetry of Sedat Veyis Örnek Under the Context of Garip Movement
)
Yazar
|
:
Gökhan Reyhanoğulları
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
Baskı Yılı |
:
2015
|
Sayı |
:
82
|
Sayfa |
:
393-392
|
1635 986
|
Özet
Tanzimat’tan sonra Türk edebiyatı, ciddi ve hızlı değişimler yaşayarak yenileşme dönemine
girer. Bu yenileşmenin çıkış noktası öncelikli olarak yüzünü Batı’ya dönen sanatçıların varlığıdır.
Divan edebiyatının yüzyıllar süren şiir anlayışı kimi noktalarda sıkışmış ve kendini tekrar eder hale
geliştir. Batı ile temasa giren aydın ve sanatçılar yeni edebi türleri keşfederek onlara yeni uygulama
alanları oluşturur. Böylelikle mevcut şiir formları ve anlayışları kırılır. Divan şiirinin bütün kural
ve kaideleri yerini Batı’nın sanatına bırakır. Kademeli olarak gelişen bu süreçte henüz denenmemiş
türlerin yanı sıra asıl yenilikler şiirde kendini bulur. Yenileşmenin ilk adımları muhteva bahsinde
olur. Servet-i Fünûn’la birlikte şekilsel planda gerçekleşen yenileşme Cumhuriyet’in ilk yıllarına
kadar devam eder. Cumhuriyet’le birlikte şiirin halka doğru yol alması şiir anlayışlarında yeni bir
gelişmenin yaşanmasına sebep olur. Birçok edebi topluluk şiir anlayışlarını dile getirirken en dikkat
çekici çıkışı Garip adı ile anılacak olan Orhan Veli ve arkadaşları gerçekleştirmiş olur. Yayınladık-
ları manifesto ile alışılagelmiş bütün şiir anlayışlarına karşı toplu bir reddiye geliştirmişlerdir. Bütün
şiirsel unsurları reddederek tamamen serbest bir şiir anlayışı geliştirme yoluna gitmişlerdir. 1940’lı
yıllarda sayısız şairi etkilemiş ve kendi anlayışları doğrultusunda şiir yazmaya sevk etmiştir. Bir
halkbilim profesörü olan Sedat Veyis Örnek de bunlardan birisidir. Gençliğinde yazmış olduğu ve
1949 yılında Sivas Hakikat Gazetesi’nde yayınlanan dört şiirinde bu etkiyi görmek mümkündür.
Yayınlanma tarihleri göz önüne alındığında gecikmiş bir etkinin ürünleri gibi değerlendirilse de bu
şiirleri Garip çizgisi dışında görmek mümkün değildir. Bu makalede söz konusu şiirler Garip ma-
nifestosu çerçevesinde değerlendirilmektedir. Birinci bölümde Garip önsözünün genel bir çerçevesi
çizilmekte, ikinci bölümde ise önce Sedat Veyis Örnek’in şiirlerine yer verilmekte, ardından Garip
şiirinin ilkeleri doğrultusunda bu dört şiir değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Sedat Veyis Örnek, Orhan Veli, şiir, Garip önsözü
Abstract
After Tanzimat, Turkish literature has entered a period of innovation with living serious and
rapid changes. The output point of this innovation is the presence of the artists returning primarily
their face to the West. The understanding poetry spanning centuries of Court literature has stuck
in some aspects and it has become to repeat itself. The intellectuals and artists who came into
contact with West create new application areas to them with exploring new literary genre. Thus
the current poetic forms and understanding are broken. All rules and regulations of Court poetry
leave its place to Western art. In this process gradually evolving, as well as yet untested species the
principal innovations finds own in poetry. The first steps of innovation would be content bet. The
modernization which realized in formal plan with Servet-i Fünun continues until the first years of
Republic. Taking lead to the ahead of populace with Republic, the poetry causes a new expansion
in the understanding of poetry. While many of literary groups are expressing the understanding of
poetry, Orhan Veli and his friends who will be referred with the name of Garip would be carried
out the most remarkable output. They have developed a public rejection against to all usual understanding of poetry with manifesto that they have published. Refusing all the elements of poetic,
they have gone through developing completely a free understanding of poetry. In the 1940s, they
affected numerous poets and shipped to writing poetry in accordance with their understanding.
A professor of Folklore Sedat Veyis Örnek is one of them. It is possible to see this effect in his
four poetries which were written in his youth and published in Sivas Hakikat newspaper in 1949.
Considering the dates of publication, whether they have evaluated such as a delayed impact of
products, it is not possible to see these poetries out of Garip line. I will try to evaluate these poet-
ries within the Garip manifesto framework in this article. In the first section, a general framework
of Garip prologue will be drawn. In the second part, primarily will be given place to Sedat Veyis
Örnek’s poetries and then they will be evaluated in accordance with the principles of Garip poetry.
Keywords
Sedat Veyis Örnek, Orhan Veli, poetry, Garip prologue