Gogol ’un “Burun ”undan Cevdet Kudret ’in “Kulak ”ına Memurluk Halleri
(The States of Public Service From Gogol’s “Nose” to Cevdet Kudret’s “Ear” )

Yazar : Tuncay Bilecen    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2014
Sayı : 78
Sayfa : 61-69
1667    1037


Özet
Ukrayna’nın küçük bir köyünde dünyaya gelen Gogol, genç yaşta memur olmak için Petersburg’a gider ama bunu bir türlü başaramaz. Kısa süren yurtdışı macerasının ardından tekrar Petersburg’a gelerek ancak küçük bir memuriyet bulabilir. Gogol, bu sırada memurların küçük dünyasını yakından izleme fırsatı bulmuştur. Meşhur Palto öyküsünü yazdıktan sonra Rus insanına hakaret etmekle itham edilerek yoğun eleştirilere maruz kalır. Gogol, Burun adlı öyküsünü meşhur Palto öyküsünden birkaç sene önce yazmıştır. Bu öyküde de tıpkı Palto öyküsünde olduğu gibi küçük insanın çevresiyle kurduğu “hiyerarşik” ilişkinin mizahı yapılmaktadır. Bilhassa memurluk halleri Burun öyküsünün merkezinde yer almaktadır. Petersburg’da 9. dereceden memurluk görevinde bulunan Kovalev’in burnunu kaybetmesini konu ettiği bu öyküsünde Gogol, okuyucunun dikkatini memurların yaşamındaki küçük fakat onlar için mühim olan ayrıntılara çeker. Öykünün gerçeküstü atmosferi boyunca Kovalev, yüzünden ayrılarak bağımsız bir kişiliğe bürünen burnunun izini sürerken en çok memurluk gururunu düşünmektedir. Gogol’dan yaklaşık yüz yıl sonra dünyaya gelen Cevdet Kudret de, öğretmen olarak Anadolu’da çalışmış, yaşadığı baskılar sonucunda kitaplarının bir kısmını takma isimlerle yazmak zorunda kalmıştır. Aynı zamanda avukatlık mesleğini de sürdüren Cevdet Kudret, bu sayede bürokratik işleyişi yakından tanıma olanağı bulmuştur. Cevdet Kudret’in Kulak öyküsünde de ince bir bürokrasi eleştirisinin yanı sıra memurların dünyasına ilişkin pek çok ayrıntıyı bulmak mümkündür. Burun ve Kulak’ın bir başka ortak noktası ise, öykülere ismini veren uzuvların öykü boyunca kazandıkları “kişiliktir.” Bir başka deyişle; burun ve kulağın özneleşme süreci iki öykünün diğer bir ortak noktasıdır.

Anahtar Kelimeler
Gogol, Cevdet Kudret, bürokrasi, ‘Burun’, ‘Kulak’.

Abstract
Born in a small village in Ukraine, at a very young age Gogol wanting to be a clerk, travels to Petersburg however he has no success. Following a short adventure of living abroad, he returns to Petersburg and then he finally manages to find employment as an insignificant clerk. İn this process Gogol have opportunity to observe the life of the clerks. After writing his famous story, the Overcoat he is accused of insulting Russian people and harshly criticized for it. Gogol wrote a story named “the Nose” a few years prior to his infamous story of “the Overcoat”. The story of “the Nose”, similar to the story of “the Overcoat” tells humorous tale of the hierarchical relationships of the little man. In particular; the affairs of clerkship are central to his story “the Nose”. Gogol highlights small but significant details of the clerks in his story about Kovalev, a 9th degree clerk who had lost his nose. Throughout surreal setting of the story, Kovalev a proud clerk is searching for his nose which is separated from his face and pursuing its own independent life. Cevdet Kudret, born about 100 years after Gogol, worked as a teacher in Anatolia. He had to write number of his stories under pseudonym as a result of the pressure he was subjected to. Cevdet Kudret also continuing his other job as a lawyer then had the opportunity to learn the functioning of the bureaucracy. In Kudret’s story there also is animadversion of bureaucracy as well as number of details about the life of clerks. Another common aspects of the stories of “the Nose “ and “the Ear” is how these organs gain their own personalities as the stories develop. In other words process of subjectification of the nose and the ear is common to the both stories.

Keywords
Gogol, Cevdet Kudret,bureaucracy, ‘the Nose’, ‘the Ear’.