Kıbrıs Türk Masallarında Değerler
(Values of the Turkish Cypriot Tales
)
Yazar
|
:
Nevin Akkaya
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
Baskı Yılı |
:
2017
|
Sayı |
:
90
|
Sayfa |
:
231-244
|
6671 2567
|
Özet
Değer kavramı Latince kökenli valare sözcüğünden türemiş, kıymetli olmak, güçlü
olmak anlamlarında bir sözcüktür. Değer, bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut
ölçü, bir şeyin değdiği karşılık, kıymet, bir ulusun sahip olduğu sosyal, kültürel, ekonomik
ve bilimsel değerlerini kapsayan maddî ve manevî öğelerin bütünü olarak nitelendirebilir.
Toplumbilimsel anlamda değer; varlıkların ve bilinç olgularının toplum ve insan açısından
taşıdıkları önemi belirleyen özellikleri ifade eder.
İnsanların günlük yaşantılarında neye önem verdiklerini, neleri önemsediklerini
etkileyen bir özelliğinin olması (Schwartz, 1992), bireyin örgütsel yaşantısını kapsayacak
şekilde hayatının her aşamasında karşılaştığı tüm durumlarda gösterdiği tavır, bir değere
dayanır. Değerler bireyin kendisini ilgilendirdiği, yaşantısına yön verdiği gibi yaşadığı
toplumu da yakından ilgilendirir. Yazınsal yapıtlar insana özgü bazı değer ve özelliklerin
yerleşip kökleşmesi, toplumsal yaşamın ve çağın gerektirdiği değerlerin benimsenmesi
yolunda önemli roller üstlenmektedir. Halk bilimi ürünlerinin işlevini hoşça vakit geçirme,
eğlenme ve eğlendirme; değerlere, toplum kurumlarına ve törelere destek verme; eğitim,
kültür aktarımı; toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulmak için kaçış amacı (Bascom’tan
aktaran Başgöz, 1996) biçiminde sıralayan Bascom, folklorun temel işlevinin, kişiyi bir
toplumda kabul görmüş değerlere uymak, onları kabullenmek ve gelecek kuşaklara aktarmak
olduğunu belirtir.
İdeal toplum düzeninin oluşumunda kazanılmış değerlerin korunması, yaşatılması ve
aktarılmasının ne denli önemli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle öncelikle toplumu oluşturan
bireylere bu değerlerin kazandırılması gerekir. Öz değerlerin kazanılması da çocukluk
evresinde başlar ve hayatın çeşitli evrelerinde gelişir. Özellikle çocuklar için yazılmamalarına
rağmen çocuklara bu değerleri kazandırmada muhtevası ve verdiği iletileri bakımından edebi
türler arasında masallar önemli bir yere sahiptir.
Bu çalışmada amaç Prof. Dr. Saim Sakaoğu’nun Kıbrıs Türk Masalları adlı kitabında
yer alan 20 masaldaki değerleri, Schwartz Değerler ölçeğine göre sınıflandırmak ve masalın
ait olduğu toplumun kültürel özelliklerinin önemli bir unsuru olan değerleri belirlemektir.
Çalışmada betimsel analiz yöntemiyle doküman analizi tekniği uygulanarak metinler
çözümlenecektir.
Anahtar Kelimeler
Kıbrıs Türk masalları, Schwartz değerler ölçeği, inceleme
Abstract
The concept “value” was originated from the Latin Word “valare” and it means to be
valuable, and strong as a Word. Value is characterised as an abstact measure to define the
importance of something, a meaning which correlates sometihng else, preciousness, the
complete elements containing social, cultural, economical, scientific values that a nation has.
As a social meaning, the concept of value states the qualities which are decisive considering
the objects and consciousness and their importance related to society, class and human
being.
Humans’ having a characteristic that affect to what they give importance and what
they consider, (Schwarts, 1992) and the manifested attitude towards every situation which
might affect his social life depends on a certain value . As values are things that a person
considers, and directs his way accordingly, they are also a matter of concern to the society in
wihch the person lives. Literary Works play a crucial role to build the foundation Stones of
some certain values and qualities , to enable people accept the values that social life and the
era require of others.
Bascom, who express the functions of the studies of folklore, has stated that the
products ‘mean spending a nice time, having fun,entertaining others, supporting social
values, institutes and customs, passing education and culture onto other generations and a
reason to escape social and personal pressure (from Bascom, Başgöz, 1996), expresses that
the chief function of folklore is to make a person accept and abide by the socially accepted
values, and pass them onto the younger generations.
It is widely known how significant it is to protect, live, and transfer the obtained
values of an ideal social order . As a result, in the first place , individuals who comprise
society sholud be made to achieve these values. Obtaining personal/ values of self start in
the childhood and develop in different phases of life. Especially for children, even though
they are not recorded and written , because of their content and the things they reflect, among
literary genres, tales have a significant place.
In this study the aim is to classify the values that appear in the 20 tales found in the book
Kıbrıs turk masalları by Prof. Saim Sakaoğlu according to the Schwarts values scale and find
out the values that are an important issue of the cultural characteristics of a society that these
tales belong to. In the study texts have been examined using document analysis technique
that has been applied with descriptive analysis method.
Keywords
Turkish Cypriot tales, Schwartz value scale, review