Halide Edip Adıvar’ın “Tatarcık” Romanında Sosyal/Kültürel Değişimin İzleri
(Traces of Social-Cultural Change in Halide Edip Adıvar’s “Tatarcık” Novel )

Yazar : Türkân Fırıncı Orman    
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2016
Sayı : 85
Sayfa : 107-122
4772    2671


Özet
Halide Edip Adıvar, erken Cumhuriyet dönemindeki toplumsal değişme ve modernleş- me sorunsalını ele aldığı Tatarcık Roman’ında Batılılaşmanın getirdiği yabancılaşmayı konu etmektedir. Tatarcık romanı ilk olarak 1939 yılında Yedigün dergisinde yazı dizisi olarak yayınlanmış, 1968’den sonraki baskılarında ise sadeleştirilerek yayınlanmıştır. Bu çalışmada Tatarcık romanı, dönemin bireysel ve toplumsal değişme ile ilgili özellikleri çerçevesinde analiz edilmekte ve nitel bir değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu amaçla, öncelikle Halide Edip Adıvar’ın yaşamı ve eserleri kısaca tanıtılmakta ve Tatarcık romanı genel hatlarıyla özetlenmektedir. Ardından da Tatarcık romanındaki sosyal/kültürel değişmenin izleri tartış- ma konusu edilmektedir. Roman, Cumhuriyet ile birlikte değişen değer ve değer yargılarını, yaşayış tarzlarını, maddi ve manevi kabulleri ve bunlara yöneltilen bakışları edebi bir üslupla harmanlayarak aktarmaktadır. Bu çalışmada da romandaki sosyal/kültürel değişmenin izleri modernleşme/batılılaşma ekseninde ele alınarak gözlemlenen değişim dinamikleri, dini de- ğerler, eğitim, kadına bakış, alafranga kültür, kültürel yozlaşma vb. temaları ile tartışılmaktadır

Anahtar Kelimeler
Sosyo-kültürel değişme, Batılılaşma, Halide Edip Adıvar, edebiyat sosyolojisi

Abstract
Halide Edip Adıvar, in her Tatarcık novel that she tackles social change and modernization problems, examines alienation as a consequence of Westernization. Tatarcık novel has been serialized in Yedigün journal for the frst time in 1939, and then has been published several times. In 1968, the novel was reprinted as a simplifed copy. Tatarcık novel, in this study, is analysed in terms of the characteristics of the individual and social change of republic period and is qualitatively evaluated. To this end, frstly the life and works of Halide Edip Adıvar are brie?y introduced and secondly the traces of social/cultural change is debated. Blended with the literary style, there are various indicators of social and cultural change which are examined in the novel such as values and the value judgements, manners of life, material and moral acceptances and aspects on all these have changed after the establishment of the republic. In this study, similarly looking at the traces of social/cultural change in the context of modernization/westernization, observations on change dynamics, religious values, education, view on women, European style culture, cultural degeneration themes are debated.

Keywords
Social-cultural change, Westernization, Halide Edip Adıvar, sociology of literature.