Anadolu Köy Seyirlik Oyunlarında İnsanlik Serüveni: “Ölü Oyunu” Örneği
(Humanity Space in Anadolu Village Strong Games: Example of "Death Game “
)
Yazar
|
:
Aynur Koçak
|
|
Türü |
:
Araştırma Makalesi
|
Baskı Yılı |
:
2014
|
Sayı |
:
79
|
Sayfa |
:
189-200
|
1799 1231
|
Özet
Gündelik hayattan çıkarak kendi kuralları içinde sınırlandırılan veya özgürce hareket edilen
bir kavramı karşılayan oyun, dinî ayinlerden çocukların eğlencelerine, kadın erkek ilişkilerinden
yetişkinlerin eğlencelerine kadar birçok eylemi içerir. Böyle bir yapıya sahip seyirlik özelliği
bulunan oyunlardan bir grubu da köy seyirlik oyunlarıdır. Bu oyunlar din dışı, eğlence nitelikli
olabildiği gibi ortak olarak icra edilen ve amacı belirli zamanlarda bolluğu bereketi artırmak,
verimliliği sağlamak olan ritüel nitelikli oyunlar da olabilmektedir. Anadolu’da asırlardır oynanan
köy seyirlik oyunlarından ritüel kökenli bir oyun da “Ölü Oyunu”dur. Bu çalışmada amaç,
kolektif bilinçaltının bir oyun aracılığıyla izlerini sürerek binlerce yıllık insan deneyimleriniortaya koymaktır. Ritüel nitelikli Ölü Oyunu, içinde pek çok simgeyi barındırmaktadır. Simgesel
anlamların çözümlenmesinde yararlanılan yöntemlerden biri de arketipsel yaklaşımdır. Burada
kolektif bilinçaltının yapısını oluşturan arketipler önem kazanır. İlk örnek olan arketipler insan
ruhunun derinliklerinde saklıdırlar. Ortak bilinçaltının öğeleri olan arketipler evrenseldir. Kolektif
bilinçaltında yer alan deneyimler çeşitli inançlarda, rüyalarda, mitlerde, masallarda ve ortak olarak
icra edilen ritüel nitelikteki oyunlarda kendini gösterir. Bu bağlamda bir oyundan yola çıkılarak
ortak bilinçaltının öğeleri olan arketipler ekseninde inceleme gerçekleştirilecektir. Çalışmada
Ölü Oyunu “arketipsel motif ve kalıplar”, “arketipsel imajlar” olmak üzere iki ana başlık altında
değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler
oyun, köy seyirlik oyunu, arketipsel yaklaşım, arketip.
Abstract
Game which is limited by its rules by crossing the borders of daily life or which is defined as to act
independently, involves different actions from religious ceremonies to children amusements, from
women-men relations to adult amusements. Including these, village dramatic village performances
are a type of plays that has theatrical specialties. They may be profane, entertaining or collectively
practiced and maybe sometimes they have rituals in order to increase wealth and richness. One of
the dramatic village performances theatrical plays in Anatolia practiced since centuries is a ritualbased
“Dead Play”. This work aims to show people’s experiences by tracing the path of collective
sub-consciousness plays. There are a lot of symbols at “Dead Play” which has ritual character.
One of the methods used in the analysis of the symbolic meaning of the archetypal approach. It is
important that archetypes formed at collective unconscious. The first example of archetypes which
located in the depths of the human spirit. Archetypes of the unconscious elements are universal.
Thousand-aged collective experiences are demonstrated in people’s beliefs, dreams, myths, fairy
tales and collectively practiced ritualistic plays. In this context, by examining pay, mutual sub
consciousness archetypes will be analyzed. Also, as archetypes are global, from play to mankind
adventure’s reflection to plays will be evaluated. In this study, Dead Play will be considered under
two main heading as “archetypal patterns and molds”, “archetypal images”.
Keywords
play, village dramatic play, archetypical approach, archetype.